Nou lang dan parlman: Fer pitye !

Zordi mo ti demann mo tifi ki ena 15-an seki li panse lor deba pou introdir nou lingua franca dan parlman. Li pa ti kone ki bann depite Moris oblize koz zis an angle ek franse. Ala so reaxyon :

« Fer pitye. Ki, zot onte pou koz zot prop lang ! » 

Koumadir finn bizin plis ki 50-an pou koumans gayn enn konsansis lor sa size-la parmi bann ki sipoze amen sanzman dan peyi. Seki nou kapav souete seki nou pa atann lontan ankor pou ki sa vinn enn realite. Ala explikasyon ki monn sey done :

Souvan dan kontex pos-kolonial, setadir apre 1968 pou nou, boukou ex-kolonize res mantalman kolonize pandan lontan. Nou ena tandans rezet tou seki nou asosie ar nou direkteman. Par kont, nou  fier kan nou imit nou bann ansien kolon, dan nou ka se bann dimoun ki resamble bann eropeyin. Pou aprofondi lor sa size-la, li esantiel lir Frantz Fanon, Jack Goody,  Ashis Nandy, Edward Saïd ou Ali Shariati.

Ena bann ti lespri ki panse ki nou langaz morisyen pa « neutre » parski nou osi apel li kreol (ki enn kominote mari stigmatize). Ena mem trouv nou lang vilger. An fet, bon manyer, respe ek know how pena gran soz pou fer avek kouler lapo ek mark loto par examp. Wadire kan nou bann parlmanter exprim zot an angle ek franse, nek parfin zasmin ki sorti dan zot labous. Bliye lapolis aksan ek lapolis gramer...Seki grav, seki nou Parlman ki li pa nek enn bwat tapaz ki kontribye byen tigit dan lavansman nou byenet.

Finalman seki pase dan parlman konsern kisana ? Li kler ki se pa sitwayin morisyen ki sib. Sa se enn lot eritaz pos-kolonial. Ena lespri septik mem panse ki ena politisien kontan si zot pa exprim zot an morisyen dan parlman. Koumsa boukou Morisyen res kouma zako dan lamizik pandan ki zot zot kapav kontinye manz banan dan de bout. Eski nou pou kontinye toler sa ekosistem neokolonial-la ?

Comments

Popular posts from this blog

"Aret kouyonn dimoun ! "

High-income nation: santi li ?

“Why can’t we analyse Game of Thrones instead of The Merchant of Venice?”